راهی برای محشور شدن با پیامبر^{(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم)}

عروج در سجده است؛

معلوم می شود همه صلاﺓ یک طرف و سجده هم یک طرف است!

آیت الله آمیرزا جواد آقای ملکی تبریزی (اعلی اللّه مقامه الشّریف)

پیامبراعظم (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) درپاسخ به سئوال فرديكه چندين خواسته داشتند ازجمله : خواستند كه با حضرت محشور شوند ؛ فرمودند: <<وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ يَحْشُرَكَ اللَّهُ مَعِي>> اگر اراده کردی و می خواهی فردای قیامت با من محشور باشی، <<فَأَطِلِ السُّجُودَ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ>> سجده های طولانی در محضر آن حضرت واحد داشته باش.

بحارالأنوار، ج: 82، ص: 164، باب: 29

این سجده های طولانی به خصوص در دل شب عجیب است. چون آن چیزی که شیطان می ترسد، سجده است. شیطان بحمدلله و المنه دو چیز را فراموش کرد و آن سمت آسمان و سمت زمین است؛ یعنی هم طرف راست و هم طرف چپ (یمین و یسار) و هم جلو و هم پشت را احاطه کرد امّا سمت بالا و پایین (آسمان و زمین) را پروردگار عالم برای بندگانش قرار داد. دست ها به سمت آسمان می رود و به سمت پایین هم انسان به سجده میshy;افتد که چقدر در سجده مطالب است.

لذا اصلاً سجده را خشوع بیان کردند. چنان که انسان دیگر محو پروردگار عالم می شود، خاک می شود و می بیند آنچه که باید ببیند.

خدا مرحوم حاج آقای سیّد سجّادی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) را رحمت کند، ایشان یکی از اوتاد و اولیاء الهی بودند که تازه از دنیا رفتند. در فریمان زندگی میshy;کردند و در همان تپّه مخصوص که اوّلین بار هم طی الأرض ایشان از آنshy;جا شروع شد، دفنشان کردند. گروهی از مشهد، تهران، شیراز و جاهای دیگر برای تشییع جنازه ایشان رفته بودند و بیان شده: تشییع جنازه خوبی داشتند. ایشان را درست در همان وسط خانه که آن طرف بیت الاحزانشان بود، دفن کردند.

ایشان راجع به این که چرا به این مطالب رسیدند، نکته خوبی را بیان می کردند. ما شبی با ایشان خلوت کرده بودیم، ایشان فرمودند: هرچه دارم از سجده است. فرمودند: در سجده دو چشم سرم باز شد و عرش را دیدم!

همین را راجع به آیت الله قاضی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) نقل کردند. به ایشان گفتم: شما می دانید آیت الله قاضی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) هم همین را نقل کردند؟ گفتند: راجع به ایشان اطلّاع نداشتم.

امام(اعلی اللّه مقامه الشّریف) به حاج آقا مصطفی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: آیت الله بهجت، آن بهجت القلوب(اعلی اللّه مقامه الشّریف) دو چشم پشت سر دارند و می بینند که یک دلیلش سجده های طولانی ایشان در دل شب و مناجات با خداست.

یک راه تأسّی به امام زمان^{(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) :}

ابوالعرفا، آیتshy;الله العظمی ادیب (اعلی اللّه مقامه الشّریف) می فرمودند: یکی از خصایصی که وجود مقدّس آقاجانمان، مولا و سیّد و صاحب و سالارمان، حجّت بن الحسن المهدی(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) دارند، این است که حضرت سجده های طولانی دارند.

یعنی عزیز دلم! ای که منتظر آقاجانی! اگر دل شب بلند شدی، سجده طولانی کردی به خیر نزدیک شدی. همینshy;طور که مي دانيد بحث ما در مورد خیر است و داریم از این که انسان چطور به عوامل خیر دچار میshy;شود، صحبت میshy;کنیم که چه کنیم اهل خیر بشویم؟ پس یک مورد این است که اگر سجده های طولانی در دل شب کردی، یعنی در حقیقت تأسّی به آقاجان، امام زمان(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) کردی.

شنیدن ناله شیطان در سجده!

در یک روایت آمده - که خیلی این روایت عجیب است - یکی از جاهایی که شیطان خیلی ناراحت می شود، سجده طولانی مؤمن است.

لذا ببینید پروردگار عالم هم نفرمود: ای ملائکه! به انسان رکوع کنید، بلکه فرمود: به انسان سجده کنید، <<وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ>>، این خیلی معنی دارد.

خدا آن مرد الهی و عظیم الشأن، حاج میرزا علی اصغر صفار هرندی(اعلی اللّه مقامه الشّریف)، آن متخلّق به اخلاق الهی را رحمت کند. این جمله فراموشم نمی شود، ایشان در شبی از شب های قدر فرمودند: حاج شیخ (یعنی حاج شیخ محمّدتقی بروجردی (اعلی اللّه مقامه الشّریف)، مرد الهی و عظیم الشّأن که قبر شریفشان در مسجد شهید هرندی است) بیان کردند: من در سجده طولانی ناله شیطان را شنیدم که اوّل وحشت کردم ولی بعد مقاومت کردم!

پلکان عروج :

لذا شیطان از سجده می ترسد، چون انسان دیگر در آن جا می فهمد که خوار است. تا انسان سر به سجده نگذارد، آن عرش معلوم نمی شود. صورت ظاهرش به خاک افتادن است امّا پلکان عروج است.

آیت الله العظمی مرعشی نجفی (اعلی اللّه مقامه الشّریف) تعبیر بسیار عالی و زیبایی را می فرمودند که آیت الله آمیرزا جواد آقای ملکی تبریزی (اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: این که می گویند: <<الصَّلَاةُ مِعْرَاجُ المُؤْمِنِ>>، عروج در سجده است، معلوم می شود همه صلاه یک طرف و سجده هم یک طرف است!

مثل این که بیان کردند همه قرآن در سوره حمد جمع است و همه حمد در <<بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِrlm;>> و همه <<بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِrlm;>> در نقطه اش و مولی الموالی(صلوات اللّه و سلامه علیه) هم فرمودند: <<انا نقطة باء بسم اللّه الرحمن الرحیم>>. همه این <<الصَّلَاةُ مِعْرَاجُ المُؤْمِنِ>> هم در سجده است، یعنی اصل عروج در سجده است.

شیطان از سجده انسان، به ناله و فغان می ا فتد. چون انسان به خدا می گوید: خدا! تو گفتی ملائکه که طاهرین بودند، به من سجده کنند، حالا من دائم به تو سجده می کنم.

شیطان می دانست سجده مخصوص خداست و با فرمان خداوند در مورد سجده ملائک به انسان، این جورچین و این پازل وجودی اش به هم ریخت و تعجّب کرد، گفت: سجده که مخصوص خداست، حالا پروردگار عالم به ملائکه می فرماید: ای ملائکه! به انسان سجده کنید! نتوانست تحمّل کند و اصلاً نفهمید چه خبر است. او نمی دانست چون خدا گفته، باید بگوید: چشم.

امّا شیطان چون می دانست سجده مخصوص خداست، گفت: اگر سجده مخصوص خداست، پس چرا در مورد انسان تازه به دوران رسیده باشد؟! اگر بناست به غیر از خدا سجده شود، آن که باید سجده شود، من هستم! چون <<خَلَقْتَنيrlm; مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طينٍ>> من از آتشم، آتش گرما دارد، نور دارد، امّا او از خاک است و خاک سرد و تاریک است. لذا این طور برای خودش جورچین درست کرد و یادش رفت این فرمان مِن ناحیه الله تبارک و تعالی است و دستور حضرت حقّ است.

سجده؛ راه خلاصی از شرّ خصلت های بد :

لذا اولیاء خدا می گویند: هر موقع به شرّ مبتلا شدید و خواستید خاضعانه و خاشعانه به محضر پروردگار عالم بروید و آن شرّ را از خود دفع کنید، مثلاً یک خصلت بدی در درونتان به وجود آمده و از این خصلت بد خسته شدید و نمی خواهید این خصلت را داشته باشید؛ در دل شب سجده کنید، آن هم سجده های طولانی و مدام ذکرهای سجده را بگویید که <<عُبَيْدُكَ بِفِنَائِكَ، مِسْكِينُكَ بِفِنَائِكَ و ...>>.

سجده؛ عامل اتّصال انسان با پروردگار عالم :

توجّه! توجّه! آیا می دانید ذکرهای سجده نسبت به ذکرهای رکوع و دیگر موارد بیشتر است؟! جالب است که ذکرهای سجده، ذکر هایی بسیار عجیب و تکان دهنده هم است. هم بیشتر است و هم دارای معانی عجیبی است.

در بعضی از ادعیه از جمله اعمالی که در مسجد کوفه انجام می دهید، به ما می گویند: سر را به سجده بگذار، مجدّد گونه راست را به سجده بگذار، مجدّد گونه چپ را به سجده بگذار، مجدّد بلند شو پیشانی را به سجده بگذار. این سجده غوغاست، غوغا!

به قول اولیاء الهی عامل اتّصال انسان با پروردگار عالم سجده است- این را به عنوان کد به ذهنتان بسپارید -

راه محک زدن و تشخیص میزان اتّصال خود به پروردگار عالم :

لذا می توانی خودت را یک محک هم بزنی. مگر می شود انسان خودش را محک بزند؟ بله عزیزم، انسان هم می تواند خودش را محک بزند. گاهی اولیاء الهی باید ما را محک بزنند و بگویند عیارمان چقدر است، آیا عیار خوبی داریم یا خیر، امّا گاهی هم خودمان می توانیم محک بزنیم. خودمان چطور محک بزنیم؟

عزیز دلم! محک وجودی همه ما این است که اگر میshy;خواهیم ببینیم اتّصالمان با پروردگار عالم چقدر است - این نسخه اولیاء است که دارم خدمتتان عرض می کنم، حدّاقل می توانم عرض کنم که من این را از سه، چهار نفر از بزرگان، مثل آیت الله العظمی بهجت، ابوالعرفاء، آیت الله العظمی مرعشی نجفی، آیت الله مولوی قندهاری و ... مستقیماً شنیدم - باید ببینیم هر چه از سجده گذشت، آیا آن حلاوت و شیرینی اش برایمان بیشتر میshy;شود و از آن حال در سجده افتادن بیشتر خوشمان میshy;آید و لذّت میshy;بریم یا خدای ناکرده زود خسته میshy;شویم و حوصله مان سر میshy;رود؟ اگر هر چه سجدهshy;مان طولانی شد، لذّت آن هم برایمان بیشتر شد؛ بدانیم به اتّصال نزدیکیم و این باید در خلوت باشد.

عزیز دلم! مهم خلوت است. ببین در دل شب اهل سجده هستی یا خیر. ببین وقتی سرت را بر سجده میshy;گذاری و <<سبوج قدوس ربّ الملائکه و الروح>> میshy;گویی، چشم از قفا ملائکه را میshy;بیند یا خیر.

اوّل به شیطان درون بپرداز، بعد به شیطان برون :

پس یکی از مطالب عاقبت به خیری، سجده طولانی و تأسّی کردن به وجود مقدّس آقاجانمان، امام زمان(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) است.

لذا اگر خواستیم بصیر شویم، خیر دنیا و آخرت را داشته باشیم و عاقبت به خیر شویم، طبق همان حدیث اوّلی که پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمودند، باید برای همه خیر بخواهیم و قول و فعلمان خیر باشد و از شرّ بدمان بیاید.

خدا آیتshy;الله حق شناس(اعلی اللّه مقامه الشّریف) را رحمت کند، ایشان اگر میshy;دیدند یک نفر از شاگردانشان به شرّی مبتلا شده، با او قهر میshy;کردند. میshy;گفتند: چرا قهر میshy;کنید؟! قهر خوب نیست. میshy;فرمودند: باید بفهمد این شرّ است و دیگر شرّ را انجام ندهد، به خیر برگردد، توبه کند، عذر بخواهد و بگوید که من اشتباه کردم که به شرّ مبتلا شدم.

بالاخره ابلیس ملعون فریب میshy;دهد و نفس امّارهshy;مان هم اعداء عدو است که همیشه وجود دارد. یک تعبیری آیتshy;الله العظمی بهاءالدینی (اعلی اللّه مقامه الشّریف) داشتند که خیلی قشنگ است. ایشان میshy;فرمودند: اوّل به شیطان درون بپرداز، بعد به شیطان برون. خدا هم میshy;خواهد این را بیان کند که میshy;فرماید: <<اعداء عدوک نفسک التی بین جنبیک>> نفس امّاره، انسان را به شرّ فریب میshy;دهد، منتها انسان باید مراقب باشد.

عمل مجرب در اصلاح و جلب معارف :

عارف واصل مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی می فرماید: مرا شیخی بود بزرگوار عامل عارف کامل که مانند او را در مراتبی که گفته شد ندیده ام، از او پرسیدیم که در اصلاح و جلب معارف چه عملی را به تجربه رسانده است؟

او گفت: من عملی را در این که گفتی مؤثر ندیدم مگر اینکه در هر شبانه روز یک بار بر سجده طولانی مداومت شود و در آن سجده بگوید <<لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین>> و به هنگام گفتن ذکر خود را در زندان طبیعت، زندانی و به زنجیرهای اخلاق رذیله بسته ببیند، آنگاه اقرار کند که پروردگار اینکار را تو بر من نکردی و تو بر من ستم روا نداشتی، بلکه این من بودم که بر خود ستم کردم و خود را به اینجا انداختم.

از آداب سجده این است که وقتی که بخواهیم به سجده برویم اول با زانوها به طرف زمین خم شویم و بعد دستها را پیش از زانوها بر زمین بگذاریم این عملی است که مرحوم علامه طباطبائی (ره)از پیامبر اکرم(ص) نقل می کند.

در ادامه مطلب چند دعا درسجده شكر و ذكرسجده درسورعزائم را حتما" ملاحظه فرمائيد !

{صلوات+عج}

بسمه تعالي

پیامبراعظم (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمودند :اگر اراده کردی و می خواهی فردای قیامت با من محشور باشی، "سجده های طولانی در محضر آن حضرت واحد داشته باش".

دعا در سجده شكر

* ذكر سجده شكر ا ز امام باقر(ع) با اضافات :

اَللّهُمَّ اَنْتَ رِبّى حَقّا حَقّا سَجَدْتُ لَكَ يا رَبِّ تَعَبُّدا وَرِقّا اَللّهُمَّ اِنَّ عَمَلى ضَعيفٌ فَضاعِفْهُ لى، رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي، رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ، اَللّهُمَّ قِنى عَذابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبادَكَ وَتُبْ عَلَىَّ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوّابُ الرَّحيمُ .
خدايا تو پروردگار منى ، به راستى از روى بندگى و بردگى براى تو سجده كردم ؛ اى پروردگارم ، به درستى كه عملrlm; من كم است، بر آن بيفزاى ؛ پروردگارا ! من بر خويشتن ستم كردم، مرا ببخش ! ؛ پروردگارا ! من به هر خيرى كه برايم بفرستى سخت نيازمندم ؛ خدايا مرا از عذابت نگاه دار، روزى كه بندگانت را برانگيزى و توبهrlm;ام را بپذير زيرا تو پذيرنده توبه و مهربانى.

* ذكر سجده شكر ازسيّد ابن طاووس (ره) :

أَعُوذُ بِكَ مِنْ نَارٍ حَرُّهَا لا يُطْفَى وَ جَدِيدُهَا لا يَبْلَى وَ عَطْشَانُهَا لا يَرْوَى .
به تو پناه ميrlm;آوردم از آتشى كه حرارتش خاموش نميrlm;شود،و تازهrlm;اش كهنه نميrlm;گردد،و تشنهrlm;اش سيراب نميrlm;شود.

پس گونه راست را بر زمين گذارد و بگويد :

إِلَهِي لا تُقَلِّبْ وَجْهِي فِي النَّارِ بَعْدَ سُجُودِي وَ تَعْفِيرِي لَكَ بِغَيْرِ مَنٍّ مِنِّي عَلَيْكَ بَلْ لَكَ الْمَنُّ عَلَيَّ .
خدايا رخسارم را پس از سجده،و به خاك ماليدن آن براى تو در آتشrlm; زيرورو مكن،كه من در اين كار بر تو منّت ندارم ، بلكه تنها تو را بر منّت است .

سپس گونه چپ را بر زمينrlm;گذارد و بگويد:

ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَكَانَ وَ اعْتَرَفَ .
رحم كن بر كسىrlm;كه بد كرده،و مرتكب گناه شده و بيچاره گشته و اعتراف نموده است .

آنگاه به حال سجده برگردد و بگويد :

إِنْ كُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ يَا كَرِيمُ .
اگر من بنده بدى بودم،تو پروردگار خوبى هستى،گناه از بندهrlm;ات بزرگ شده،شايسته استrlm; گذشت از جانب تو نيكو باشد اى كريم .

* در كتابrlm; <<مكارم اخلاق>>از امام صادق عليه السّلام روايت كرده:حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله به مردى رسيد كه در حال سجده بود و ميگفت:

يا رَبِّ ماذا عَلَيْكَ اَنْ تُرْضِىَ عَنّى كُلَّ مَنْ كانَ لَهُ عِنْدى تَبِعَةٌ وَاَنْ تَغْفِرَ لى ذُ نُوبى وَاَنْ تُدْخِلَنِى الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ فَاِنَّما عَفْوُكَ عَنِ الظّالِمينَ وَاَ نَا مِنَ الظّالِمينَ فَلْتَسَعْنى رَحْمَتُكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ.
اى پروردگارم،تو را چه مىrlm;شود كه از من خشنود كنى،هركه را از او نزد من حقىّ است،و اينكه گناهانم را بيامرزى،و به رحمتت مرا وارد بهشت گردانى جز اين نيست كه،گذشتrlm; تو از ستمكاران است،و من از ستمكارانم،پس مرا به مهرت فرا گير،اى مهربانrlm;ترين مهربانان.
حضرت فرمود: سر از سجده بردار كه دعايت مستجاب شد،به درستى كه دعاى پيامبرى را خواندى كه در زمان قوم عاد بود.

* شيخrlm; طوسى در كتاب<<مصباح المتهجّد>>در ذكر سجده شكر فرمود:مستحبّ است براى برادران خود،در سجده دعا كند و بگويد :

اَللّهُمَّ رَبَّ الْفَجْرِ وَاللَّيالِى الْعَشْرِ وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ وَاللَّيْلِ اِذا يَسْرِ وَرَبَّ كُلِّ شَىْءٍ وَاِلهَ كُلِّ شَىْءٍ وَ خالِقَ كُلِّ شَىْءٍ وَمَليكَ كُلِّ شَىْءٍ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَافْعَلْ بى وَبِفُلانٍ وَفُلانٍ ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَلا تَفْعَلْ بِنا ما نَحْنُ اَهْلُهُ فَاِنَّكَ اَهْلُ التَّقْوى وَاَهْلُ الْمَغْفِرَةِ .
اى پروردگار بامداد،و شبهاى دهrlm;گانه،و پروردگار جفت و تك،و شب هنگامى كه مىrlm;گذرد،و پروردگارم هر چيز، و معبود هر چيز،و آفريننده هر چيز،و پادشاه هر چيز،بر محمّد و خاندانش درود فرست،و با من و فلان و فلان آنچه شايسته آنى انجام ده،و نسبت به ما آنچه سزاوار آن هستيم انجام مده،به درستى كه تو اهلrlm; تقوا و آمرزشى.

* ذكر سجده از حضرت امير(ع) ، در آخر دعاي صباح :

إِلَهِي قَلْبِي مَحْجُوبٌ وَ نَفْسِي مَعْيُوبٌ وَ عَقْلِي مَغْلُوبٌ وَ هَوَائِي غَالِبٌ وَ طَاعَتِي قَلِيلٌ وَ مَعْصِيَتِي كَثِيرٌ وَ لِسَانِي مُقِرٌّ بِالذُّنُوبِ فَكَيْفَ حِيلَتِي يَا سَتَّارَ الْعُيُوبِ وَ يَا عَلامَ الْغُيُوبِ وَ يَا كَاشِفَ الْكُرُوبِ اغْفِرْ ذُنُوبِي كُلَّهَا بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ يَا غَفَّارُ يَا غَفَّارُ يَا غَفَّارُ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

خداى من،دلم در پردهrlm;هاى ظلمت پوشيده شده و جانم دچار كاستى گشته و عقلم مغلوب هواى نفسم شده و هواى نفسم بر من چيره آمده،طاعتم اندك،و نافرمانيم بسيار، و زبانم اقراركننده به گناهان است،چاره من چيست اى پردهrlm;پوش عيبها،اى داناى نهانrlm;ها،اىrlm;برطرفrlm;كننده غمها،همه گناهان مرا بيامرز،به احترام محمّد و خاندان محمّد،اى آمرزنده،اى آمرزنده،اى آمرزندهrlm;به مهربانيت اى مهربانrlm;ترين مهربانان.

* ذکر سجده بين اذان و اقامه : جهت حضور قلب در نماز از سيد ابن طاووس(ره) :

<< لااله الاالله ، انت ربي ، سجدت لک خاضعاً خاشعاً ذليلاً ، يا ارحم الراحمين . >>

***********************************************

ذکر سجده واجب در سور عزائم :

مُجرَّد سجده کفایت می کند و گفتن ذِکر واجب نیست، اگر چه گفتنِ ذکر، مستحب می باشد و در انجام این مستحب هر ذکری کفایت می کند و لکن بهتر این است که گفته شود:

<< لا اِلهَ اِلَّا اللهُ حَقًّا حَقًّا، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ ایماناً وَ تَصْدیقاً، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَ عُبُودِیةً وَرِقّاً ، سَجَدْتُ لَک یا رَبِّ تَعَبَّداً وَرِقّاً، لا مُسْتَنْکفاً وَ لا مُسْتَکبِراً، بَلْ اَنَا عَبْدٌ ذَلیلٌ ضَعیفٌ خائفٌ مُسْتَجیرٌ >>.

یا بگوید:

آن چیزی را که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در سجده سوره <<علق>> فرمودند و آن این است:

<< اَعُوذُ بِرِضاک مِنْ سَخَطِک، وَ بِمُعافاتِک عَنْ عُقُوبَتِک، اَعُوذَبِک مِنْک، لا اُحْصی ثَناءً عَلَیک، اَنْتَ کما اَثْنَیتَ عَلی نَفْسِک >>.

سوره هایی که سجده واجب دارند :

واجب است سجده کردن بر قاری و شنونده ( بلکه هر کس که به گوشش برسد بنابر اظهر( یکی از آیات چهارگانه ای که در چهار سوره قرآن آمده است و آنها عبارتند از:

۱. سوره سجده (آیه ۱5) وقتی که به <<وَ لا یسْتَکبِرُونَ>> رسید.
۲. سوره فصلت (آیه ۳۷) وقتی که به <<اِیاهُ تَعْبُدُونَ>> رسید.
۳. سوره نجم (آیه ۶۲ آخر سوره) وقتی که به انتهای آیه رسید.
۴. سوره علق (آیه ۱۹ آخر سوره) وقتی که به انتهای آیه رسید.

سوره هایی که سجده واجب دارند عزائم نامیده میشوند.

{صلوات+عج}